Iedere zomer begint iedereen in het onderwijs – van leerkracht, interne begeleider, tot directie – weer vol goede moed aan een nieuw schooljaar. We beginnen het liefst met een schone lei…en oh ja die moeilijke groep van vorig jaar…”ach het zal dit jaar toch wel meevallen?”
Natuurlijk is het goed om de verwachting hoog te houden, maar de ervaring leert dat een moeilijke groep niet zomaar een fijne en gemakkelijke groep wordt.
Kinderen hebben het afgelopen jaar – of soms al jarenlang – een sociale rekening naar elkaar opgebouwd en die negatieve energie zit in de groep. In het systeem. Die negatieve energie gaat er door zes weken zonneschijn niet zomaar uit. Op een diep niveau is het nog steeds onveilig in zo’n groep.
Soms lukt het in het begin van het jaar nog wel om de neuzen een tijdje dezelfde kant op te krijgen, maar de wetten van de groepsdynamica leren ons dat het venijn daarmee niet weg is. Er zijn kinderen die elkaar nog steeds niet mogen. Er zijn kinderen die op een bepaald moment hun positie in de groep weer duidelijk gaan maken. Er staan simpelweg nog rekeningen open die nog vereffend moeten worden. Je kunt er op wachten dat dat ergens in het schooljaar gebeurt en eigenlijk weet iedereen die al een tijdje in ons vak rondloopt, dat ook.
Maar zoals gezegd: diep in ons onderwijsmensen zit toch altijd weer die hoop dat het nu anders zal gaan. En ja….natuurlijk zijn er op iedere school verhalen waarbij het uiteindelijk met zo’n groep goed kwam, maar dat zijn echt uitzonderingen. Bijna niemand heeft het later nog over de energie die dit leerkrachten, de intern begeleider, of de directie gekost heeft. Laat staan over wat er met de kinderen in deze groep had kunnen gebeuren als het niet enkel ‘goed kwam’, maar als het voor hen een fantastisch jaar was geweest!

Vraag aan jou
Iedere school heeft minimaal wel één lastige groep. Op grotere scholen zijn er vaak wel twee of drie. Dat is niet iets om spannend over te doen, het gebeurt. Je kunt dat als leerkracht, intern begeleider, of directeur niet altijd voorkomen, maar je moet je wel afvragen of je er preventief niets aan had kunnen doen?
Mijn vraag aan jou is: zijn er op jouw school groepen waarvan je nu eigenlijk al weet dat het komend jaar qua sfeer lastig wordt? Groepen waarvan je verwacht dat jij (of een collega) de handen daar vol aan gaat krijgen?
En mijn vervolgvraag is: hoe groot schat jij de kans in dat het hier fout gaat? Of in ieder geval volledig onnodig moeilijk wordt?
Mijn advies is
Wacht niet tot het fout gaat! Want weet je nog wat Maslow zei over de behoeften-piramide? Zolang de laagste behoeften (zoals veiligheid en erbij willen horen) niet vervuld zijn, is er letterlijk geen ruimte voor hogere behoeften, zoals leren en persoonlijke ontwikkeling.
Zolang het niet veilig in een groep is, gaat de meeste aandacht naar de onderlinge relaties. Kinderen zijn dan bezig met hun eigen positie in de groep te borgen. Iedereen weet dat als het onrustig is in een groep, dat er per definitie onvoldoende geleerd wordt.